Không gì tốt hơn phát triển xe điện

Việc kiểm định khí thải là hết sức cần thiết và Việt Nam đã cam kết giảm phát thải với các tổ chức quốc tế. Mặt khác, giảm phát thải là chuyện bắt buộc trong quá trình phát triển kinh tế để giảm ô nhiễm và hạn chế tối đa tác động xấu đến môi trường. Song, việc đề xuất kiểm định khí thải xe máy trong giai đoạn hiện nay liệu có khả thi và tránh được tác động sâu rộng đến đời sống xã hội?

Nước ta hiện có khoảng 5 triệu ô tô các loại nhưng việc kiểm soát lượng xe này đã quá khả năng của hệ thống đăng kiểm. Những gì xảy ra thời gian qua cho thấy hệ thống đăng kiểm còn đầy bất cập, tiêu cực. Hệ quả là rất nhiều ô tô bị bỏ qua lỗi đăng kiểm vẫn đang lưu thông trên đường, việc đăng kiểm tại nhiều địa phương bị ách tắc.

Với lượng xe máy nhiều hơn cả chục lần thì cơ quan nào đảm trách việc kiểm tra, làm sao giám sát được chất lượng khí thải? Ngay cả việc đăng ký chính chủ xe máy hiện nay cũng làm chưa xuể thì nói gì đến yêu cầu kiểm định khí thải hàng chục triệu phương tiện, trong đó không ít chiếc có tuổi đời không kém gì người điều khiển.

Không kiểm soát được thì quy định về khí thải xe máy càng gây khó khăn và tốn kém cho người dân. Hãy hình dung hơn 70 triệu xe máy mỗi năm xếp hàng chờ kiểm định sẽ phức tạp đến thế nào! Theo tính toán của Bộ Giao thông Vận tải, với chi phí khoảng 35.000 đồng/xe thì mỗi năm, người dân cả nước tốn phí kiểm định khí thải khoảng 2.500 tỉ đồng.

Thực ra, hiện nay, chỉ còn số ít quốc gia sử dụng nhiều xe máy. Nhiều nước đã quan tâm đến vấn đề phát thải từ lâu và ưu tiên giảm phát thải từ các ngành gây ô nhiễm nặng. Với xe máy, nhiều nước đã chuyển dần sang xe điện (ô tô cũng đang theo xu hướng này) và sẽ sớm chấm dứt trong những năm tới. Hạn chế phát thải bằng cách kiểm định khí thải xe máy sẽ không có nhiều tác dụng vì dù có kiểm định thì xe máy vẫn phát thải.

Giảm phát thải trong lĩnh vực giao thông là việc cần làm nhưng nên học hỏi kinh nghiệm từ những quốc gia đi trước. Họ tập trung đầu tư vào nguồn năng lượng thay thế chính là điện. Nguồn điện này muốn sạch thì giảm phát thải ngay trong ngành sản xuất năng lượng, tức hạn chế tối đa điện than. Chỉ trong ngành ô tô, tại Mỹ, năm 2022 thị phần xe điện đã vượt qua 5%, châu Âu là 10,2%. Tốc độ sử dụng xe điện tăng nhanh chóng và theo dự báo trong năm 2023, thị phần xe điện tại Mỹ sẽ tăng trên 10%, châu Âu hơn 20%…

Muốn thay đổi thói quen thì không cách gì tốt hơn là để người dân thấy được lợi ích của việc sử dụng các nguồn năng lượng sạch. Trong phạm vi cụ thể ở Việt Nam thì không gì tốt hơn là phát triển xe điện với giá cả phù hợp. Khi dùng xe điện, nếu thấy có lợi hơn thì tự người dân lựa chọn để giảm phát thải mà không cần công cụ pháp luật nào can thiệp.